قلعه والی ایلام

قلعه والی ایلام بازمانده‌‌ای باشکوه از روزگاران خوش گذشته است. این قلعه در دوران قاجار ساخته شده و اکنون به عنوان جلوه‌گاهی از تاریخ و فرهنگ ایلام شناخته می‌شود. قلعه‌ والی در طول تاریخ دستخوش ناملایمت‌های زیادی شده و قسمت‌های زیادی از آن در طول دوران دفاع مقدس تخریب گردید. با این حال این قلعه از دشواری‌های زمانه سربلند بیرون آمد و اکنون کاملاً‌ مرمت شده است. قلعه والی در کنار جاذبه‌های گردشگری تماشایی، در منطقه‌ای خوش‌آب‌وهوا قرار دارد. این شرایط گردشگری در این قلعه را به گشت‌و‌گذاری خاطره‌ساز تبدیل می‌کند. از آنجایی که رسم داریم بهترین‌های گردشگری ایران را به همراهان خود معرفی کنیم، در این مطلب شما را در جریان اطلاعات جالبی از قلعه والی که اکنون به موزه مردم شناسی ایلام تبدیل شده، قرار می‌دهیم. به شما قول می‌دهیم با مطالعه این مطلب تا انتها، خاطره خوش گردشگری در قلعه ایلام را هرگز فراموش نکنید.

قلعه والی در دوران دفاع مقدس آسیب‌های زیادی دید و دژخیمان حدود ۵۰درصد از این قلعه را تخریب کردند. با این حال اهمیت این قلعه در تاریخ ایلام، مسئولین گردشگری این منطقه را بازسازی آن واداشت. مراحل مرمت قلعه والی در ۱۳۶۷ آغاز شد و تا ۱۳۶۹ خورشیدی ادامه پیدا کرد. در طول مرمت قلعه، قسمت‌های زیادی از آن تقویت شد تا استحکام قوی‌تری پیدا کند. به همین دلیل در بعضی از قسمت‌های آن از تیرچه‌های آهنی کمک گرفته شده است.

ایران‌گردها به‌خوبی می‌دانند که غرب ایران آب‌‌و‌هوای دلنشینی دارد. به لطف این شرایط گشت‌و‌گذار در قلعه ایلام حسابی به گردشگران خوش می‌گذرد. برای تعریف از آب‌و‌هوای این منطقه کافی است به این نکته اشاره کنیم که قلعه والی، اقامتگاه تابستانی غلامرضاخان فیلی به حساب می‌آمد. از طرف دیگر با توجه به اینکه این قلعه اکنون به موزه تغییر کاربری داده، گردشگری در قلعه والی برای علاقه‌مندان فرهنگ و تاریخ ایران به دستاوردی ارزشمند تبدیل خواهد شد. قلعه والی از ‍۱۳۸۴ تاکنون به فهرست بهترین موزه های ایلام راه پیدا کرده است.

معماری قلعه والی ایلام

معماری قلعه والی به اندازه‌ای تماشایی است که آن را به یکی از جاهای دیدنی ایلام تبدیل کرده. این قلعه توسط حاج درویش علی کرمانشاهی، یکی از معماران برجسته دوران قاجار، ساخته شده است. در کنار معماری تماشایی، سنگ‌کاری‌های بسیار زیبایی در قلعه والی خودنمایی می‌کند. این سنگ‌کاری‌ها توسط حجاری با نام رضاقلی انجام شده است. جالب است بدانید رضاقلی در کنار اینکه سنگ‌تراش ماهری بود، امینِ منطقه به حساب می‌آمد. غلامرضاخان فیلی زمانی که برای نبرد قلعه را ترک می‌کرد، مسئول حفاظت از قلعه و همسرانش را به رضاقلی می‌سپرد.

این قلعه چیزی حدود ۴۵۰۰ مترمربع مساحت دارد. در چنین مساحتی، بخش‌های مختلفی تعبیه شده است. تالار شاه‌نشین، حرمسرا، اتاق آیینه، زندان‌های زیرزمین و مطبخی بزرگ را می‌توان از مهم‌ترین بخش‌های این قلعه نام برد. خوشبختانه امکان بازدید از بیشتر این بخش‌ها در موزه مردم شناسی ایلام وجود دارد.

بخش های قلعه والی ایلام

قلعه والی سه ورودی بزرگ دارد. با این حال برای تماشای این قلعه باید از ورودی اصلی آن وارد شوید. این ورودی در ضلع جنوبی قلعه خودنمایی می‌کند. ورودی اصلی از دیگر ورودهای قلعه طراحی زیباتری دارد. این ورودی همانند عمارت‌های یونانی ساخته شده است. پس از ورود به قلعه باید از یازده پله بگذرید تا به اتاق مخصوص نگهبان برسید. سپس ۸ پله دیگر را طی کنید تا چشم شما به حیاط قلعه روشن شود.. ورودی‌های دیگر قلعه در قسمت جنوب شرقی و غرب واقع شده‌اند. این ورودی‌ها برای عبور مهمانان تعبیه شده بود.

برای شما گفتیم که غلامرضا خان فیلی این قلعه را برای استراحت و گذران زندگی خود ساخته بود. به همین دلیل به‌رغم اینکه این عمارت، نام قلعه را یدک می‌کشد، طراحی نظامی در آن مشاهده نمی‌شود. با این حال اتاق‌های نگبانی قلعه، بیشترین قسمتی است که معماری جنگی دارد. در قلعه دو برج نگهبانی نسبتاً‌ بلند ساخته شده است. این برج‌ها معماری نیم‌دایره‌ای شکلی دارند و پاسبان‌های جان‌برکفِ والی، در آن نگهبانی می‌دادند.

در قسمت داخلی این قلعه حدود ۲۰ اتاق بزرگ، ۵ اتاق کوچک، ۴ ایوان و ۲ تراس تعبیه شده است. این اتاق‌ها اکنون هر کدام به‌عنوان بخشی از موزه مردم شناسی ایلام کاربرد دارند. در گوشه‌وکنار این اتاق‌ها گچبری‌ها و سنگ‌کاری‌های زیبایی خودنمایی می‌کند. جالب است بدانید قلعه والی یکی از معدود بناهای تاریخی ایلام است که چندین زیرزمین بزرگ دارد. نور این زیرزمین‌ها با پنجره‌های کوچکی تأمین شده است. پیشنهاد می‌‌کنیم در حین گردشگری در این قلعه‌، حتماً‌ از اتاق شاه‌نشینِ آن بازدید کنید. این اتاق گل‌سرسبد تمامی قسمت‌های قلعه والی به حساب می‌آيد و معماری و داخلی آن پر است از تزئینات زیبای دوران قاجار.

کاربری کنونی قلعه والی ایلام

قلعه والی با یادگاری‌های زیبایی از دوران قاجار به موزه مردم شناسی ایلام تبدیل شده است. هر کدام از بخش‌های این موزه به قسمتی برای معرفی فرهنگ و تاریخ این مرزوبوم اختصاص داده شده است. اکنون جای ساکنان قلعه والی را تندیس‌هایی گرفته‌اند که سبک‌و‌سیاق زندگی مردمان این قلعه را نمایش می‌دهند. از آنجایی که با موزه مردم شناسی روبه‌رو هستیم، در قسمت‌های مختلف آن یادگاری‌هایی از شخصیت‌های معروف و چهره‌های برجسته استان ایلام نگهداری می‌شود.